نجمه سیددخت

–  کتاب: «مادر ایران» حاصل مصاحبه‌های سیدمحمد آل‌عمران و نرگس اسکندری با عصمت احمدیان، از مجموعۀ ‌کتاب‌های انتشارات راه یار است که وابسته به دفتر مطالعات جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی است و چاپ سوم آن در سال ۱۴۰۰ منتشر شده است. این کتاب ۳۱۴ صفحه دارد که از صفحه ۲۸۰ به بعد، عکس‌ها، اسناد و مدارک مربوط به راوی است.

فهرست مطالب شامل پیش‌گفتار ناشر است و چهار فصل به نام‌های پیله‌ لنجون، پروانه در شرجی، برشته‌پر و بی‌بال‌پریدن دارد که براساس مقاطع زندگی راوی فصل‌بندی شده‌اند. فصل آخر، ضمائم است که تدوین‌کنندۀ کتاب آن را نوشته است و از زیبایی‌ها و سختی‌های کارش گفته و اینکه بر او چه گذشته است تا مصاحبه‌های خام، کتابی مهیا شود. در صفحۀ‌ فهرست، دست‌نویسی از راوی منتشر شده است که اصالت خاطراتش را تأیید می‌کند. طرح جلد کتاب، شاخه‌ای از گل پتوس است که رسول خردبیگی آن را طراحی کرده است و به نظر می‌رسد استفاده از رنگ سبز، در انتخاب گل و طراحی عنوان کتاب، آگاهانه بوده است. در عطف کتاب مشخصات کتاب بیان شده‌اند و در پشت جلد، برشی چندخطی از متن کتاب آمده است.

کتاب مادر ایران، حاصل پروژه‌ای است که در دفتر جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی انجام شده است و بر مبنای مصاحبه‌هایی نگاشته شده که با راوی انجام شده‌ و بنا بر نظر تدوین‌گر، ارزیابی و صحت‌سنجی شده است. سبک نگارش کتاب، ادبی است و راوی از زاویۀ اول ‌شخص مفرد، روایت‌ها را بیان می‌کند. کتاب متن روانی دارد و خواننده را تحریک می‌کند که کتاب را تا آخر بخواند. خواننده غافلگیر می‌شود، می‌خندد، می‌گرید و در مواقعی به فکر فرو می‌رود؛ این از امتیازات کتاب و نثر روان نویسنده است. اتفاقات ملموس و عادی است؛ ولی در عین حال باعث شگفتی خواننده می‌شود. همۀ اینها علاوه بر توانایی نویسنده و قدرت بیان و حافظۀ‌ راوی، حاصل تلاش مصاحبه‌گران نیز می باشد که اطلاعات مختلف و چندبعدی را مهیا کرده‌اند تا تدوین‌گر بتواند براساس آنها بنویسد و به کارها و تصمیم‌های متعدد «عصمت احمدیان» در مقاطع مختلف زندگی‌اش توجه شده است.

موضوع کتاب، زن است؛ زنی که در عرصۀهای مختلف انقلاب اسلامی و دفاع مقدس حضور و نقش پررنگ داشته است. در حوادث انقلاب و در راهپیمایی‌ها شرکت کرده است. بعد از انقلاب برای مردم، سخنرانی کرده و در سازمان‌های مختلف انقلابی به‌عنوان عضو مؤثر شرکت داشته است. زمانی عضو شورای حل اختلاف می‌شود و مسئولیت رسیدگی به پرونده‌های مختلف و بیشتر خانوادگی را بر عهده داشته است. با شروع دفاع مقدس، به پشتیبانی جنگ می‌پیوندد و تجربۀ کار تولید پوشاک، شیرینی‌پزی و سایر کارهایی که از جوانی انجام داده است را در پشتیبانی جنگ به کار گرفته است. او به‌عنوان واعظ، در زمان‌ها و مکان‌های مختلف حضور داشته و برای تبلیغ پشتیبانی جبهه و افزایش روحیۀ مردم و رزمندگان سخنرانی کرده است. پس از جنگ نیز کارهای تولیدی شخصی‌اش را با پشتیبانی همسر و خانواده‌اش ادامه می‌دهد و در ابعاد مختلف مانند گاوداری، پرورش ماهی و … کارش را گسترش می‌دهد. در این کتاب سعی شده است عصمت احمدیان به‌عنوان زنی مستقل و قهرمان معرفی شود.

صداقت راوی در بیان داستان‌ها و اتفاقات؛ از همان دوره‌ کودکی او شروع می‌شود؛ مانند صحبت‌های بین او و خانواده‌اش، حتی کتک‌هایی که خورده است، خواست قلبی‌اش از خدا دربارة‌ همسر آینده‌اش و … که در کتاب بسیارند. جزئیات در بیان روایت‌ها، به باورپذیری و حس هم‌ذات‌پنداری خواننده کمک می‌کند که حاصل مصاحبه‌ها و توانایی نویسنده است. با این حال، از نظر ظاهری فضاها توصیف نشده‌اند یا کم توصیف شده‌اند؛ اما می‌توان فضاسازی را مجسم کرد. با توجه به سبک ادبی کتاب، این موارد را می‌توان ایراد اساسی ندانست؛ ولی انتظار می‌رفت با توجه به جمع‌آوری اطلاعات که تاریخ شفاهی بوده است، به این مسائل اهتمام بیشتری شود.

در خلال روایت‌ها، وسایل زندگی، اطلاعاتی کلی از ساختمان‌ها، نوع معیشت مردم وارتباطات بین مردم به‌خوبی بیان می‌شود؛ راوی ـ حتی شاید به‌صورت ناآگاهانه ـ روابط اجتماعی، وضعیت اقتصادی، مذهبی و فرهنگی بخشی از جامعۀ‌ آن زمان را بیان می‌کند که از نظر مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ اجتماعی حائز اهمیت است.

این کتاب؛ روایتی داستانی از زندگی پرفراز و نشیب عصمت احمدیان، مادر شهیدان ابراهیم و اسماعیل فرجوانی است.عصمت احمدیان از جمله بانوان فعال در ستاد پشتیبانی دفاع مقدس در اهواز بود. او پس از جنگ تحمیلی، به‌صورت جدی وارد فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی شد، به‌طوری که او امروزه، از بانوان تأثیرگذار و الگو در اهواز است که علاوه بر امور خیریه، با پیگیری‌های فراوان، به دنبال کارآفرینی و ایجاد شغل برای مردم است.

این کتاب با نگارش نورالهدی ماه‌پری، در سال 1398 منتشر شده و باقیمت 57 هزار تومان در دسترس علاقه مندان به خواندن این آثار قرار گرفته است.